Донишманд ота-боболаримиз: «Сув — Аллоҳнинг юзи, унга тупуриш Худонинг юзига тупуриш билан баробар, энг катта гуноҳ саналади», — деган ўгитни кўп бора такрорлайдилар. Ҳаётнинг асоси — тўрт муқаддас унсурнинг бири бўлган бу бетимсол неъматни «оби ҳаёт», яъни «тириклик суви» деб таърифлайдилар. Дарҳақиқат, сув бўлмаган жойда ҳаёт тугайди. Олимларимиз сувнинг ўзи ҳам тирик организм эканлигини кўпгина тажрибалар орқали исботлаб беришган. Масалан, сувни қаттиқ жеркиш натижасида унинг таркиби ўзгариб яроқлилик хусусияти камайиши аниқланган.  Унда нега Яратганнинг шундай буюк неъматини  қадрламаймиз?!  Наҳотки, Худодан қўрқмай қўйдик?! Ҳар бир гуноҳимиз учун Холиқ олдида жавоб беришимизга тўғри келишини қачон тушуниб етамиз?!                                                                                         

...Кўнглимда тугиб юрганим — шу мавзудаги дардларимни тўкиб солишга жазм этдим. 

...Яқинда   Болтиқ бўйи мамлакатларида саёҳат қилиб қайтган бир танишим билан суҳбатлашиб қолдим. Унинг айтишича, Европада тоза ичимлик суви захиралари эҳтиёждан ортиқ бўлишига қарамай, «оби ҳаёт»нинг ҳар бир томчиси қадрланар, тежамкорлик билан ишлатилар экан. Эътиборли жиҳати, сувни ифлослантирган, исроф қилган шахс яхшигина жаримага тортилар экан.  Бизда-чи? Минг афсуслар бўлсинки, ахлат-у чиқиндисини, қўпол бўлса ҳам, ҳатто нажасини сувга ташлаётган, аслида энг оғир жиноят қилаётган кимсаларга нисбатан бундай жазо чоралари йўқ. Нега? Жиноятга жазо муқаррарлиги ҳақида катта-катта мажлисларда бонг урамиз-ку! Биргина туман марказидаги ўнлаб ошхона, кушхона ва тўйхоналарнинг беҳисоб чиқиндилари шўрлик ариққа тўкилаётганини кўра била туриб, нега оғзимизга толқон соламиз?! Ахир хонадонимиздан чиққан ахлатни   арзимас пулга ташиб кетадиган машина турганда, нега яна ариқ кўзимизга ахлат яшиги бўлиб кўринади?! Ўша чиқиндини қопга ёки бошқа идишга солиб дарвоза ёнига қўйишга ҳам фаросатимиз етмайдим?!  Оғриқли саволлар кўп. Аммо, уларга жўяли  жавоб қани?!

... Айтишларича, қадимги Спартада дастлаб нимжон ва чала  туғилган чақалоқларни ота-оналар қўлларида кўтариб юриб, алоҳида парвариш қилишган, куч-қувватли қилиб вояга етказишган. Бироқ кейинчалик болалар кўпайгач, қабила бошлиҚи ёрдамчилари билан янги туғилган чақалоқлар орасидан нимжонларини ажратиб олиб, чуқур жарликка улоқтирган. Орадан ҳеч қанча  вақт ўтмай, ана шу элат урушда енгилиб, ер юзидан бутунлай йўқолиб кетган, яъни Яратганнинг қаҳрига йўлиққан, халқона қилиб айтганда, гўдакларнинг уволи тутган бу қавмни..

Юқоридаги ривоятни келтиришимнинг ўзига хос сабаблари бор. «Аллоҳнинг юзи», дея эътироф этганимиз сувга ўша спарталиклар каби муносабатда бўлаётган эканмиз, вақти келиб уларнинг куни бошимизга тушмаслигига ким кафолат беради?!

Туман маркази — Тойлоқ шаҳарчасидан оқиб ўтадиган ариқларда ичимликлардан бўшаган идишлар дейсизми, жониворларнинг ичак-човоқлари, ҳожатхона қоҚозлари дейсизми, ҳаммаси бор. Ҳатто ўлган ит ва мушуклар сув юзида қалқиб юради. Уларни ҳар кун кўрамиз, лекин бировга миқ этмаймиз. Энг ёмони шу ҳолатга кўникиб қолдикми, уни табиий деб қабул қилишгача бориб етдик. Мана шуниси жуда алам қилади. 

Онамиздек, отамиздек азиз ва муқаддас бўлган сув фарёд чекаяпти. Унинг ноласи виждонимизни уйғотсин. Уволдан қўрқайлик, азиз тумандошлар!

        Саломат МАМАТҚУЛОВА.